Eind augustus 1995 zijn de bewoners van Spangen het zat. Ze hebben zo’n genoeg van de drugstoeristen, dealers en gebruikers in hun buurt, dat ze toegangswegen naar Spangen blokkeren. Bijzonder? Ja. Effectief. Ook ja. Na de sluiting van Perron Nul in 1994 hebben de gebruikers die daar door dominee Visser worden opgevangen plotseling geen vaste plek meer. Ze verspreiden zich over de stad, op zoek naar een droog plekje om drugs te scoren en te gebruiken. Spangen, dat nog midden in de stadsvernieuwing zit, lijkt een prima plek. Er staan veel panden leeg. “Wat er bij perron 0 is gebeurd: er is een bom tot ontploffing gebracht zonder voorzorgsmaatregelen”, zegt Tom Harreman, in de jaren ’90 deelraadsvoorzitter van Delfshaven, waar Spangen onder valt. “De scherven van die drugsscene zijn in de oude wijken terechtgekomen. Daar zijn nieuwe handelsplaatsen ontstaan.” De overlast Bewoners wijzen later in een terugblik hun oude straat aan. In sommige rijtjes zitten in de jaren negentig vier of vijf en soms wel meer drugspanden. “Het was soms zelfs niet duidelijk te zien of het nou een drugspand was of dat er iemand woonde.” De buurt gaat hard achteruit. “Op de eerste etage zaten de dealers”, zegt Annie Verdoold, een van de initiatiefnemers van de acties. “Op de tweede etage zat ik. En dan een beetje ’s nachts werd je meerdere malen uit bed gebeld, te bonken tegen deuren en dat op en aflopen op de trap. Ja dat was behoorlijk vervelend.” Noodkreet Harreman laat bij de gemeente Rotterdam een noodkreet horen. Er moet iets gebeuren, zegt hij tijdens een vergadering van de commissie Drugs van de gemeenteraad: “Wat mij het meest zorgen baart is dat je nu toch moet constateren dat, zoals het mooi heet, het publieke domein op een aantal plekken in Delfshaven geen publiek domein meer is, maar beheerst wordt, en ik zeg het maar even kort door de bocht, door gillende, vechtende, op straat schijtende, gebruikende, verkopende dealers, gebruikers en aanverwante artikelen.” Operatie Victor De politie zet Operatie Victor op poten. Drugshandelaren, gebruikers en drugstoeristen uit België, Frankrijk en Duitsland worden sneller opgepakt. Ook komt er in Spangen meer blauw op straat. In de eerste maand verricht de politie 641 aanhoudingen. Ook worden er 29 dealpanden gesloten. Geen oplossing Maar de drugstoeristen blijven komen. Buurtbewoners hebben daarom maar weinig vertrouwen in de overheid. De spanningen lopen op. Er zijn zelfs al brandbommen bij drugspanden naar binnen gegooid. De mensen voelen zich machteloos. “Iedereen riep ‘ja ik ben maar alleen in mijn straat’”, gaat Verdoold verder. “Er werd naar anderen gewezen: ‘de politie moet dit’ en ‘die moet dat’. Toen heb ik gevraagd waar nou de meeste overlast door is ontstaan. Door de Franse drugstoeristen. ‘Nou dan sluiten we toch de hele wijk af, waardoor er geen Fransman meer binnenkomt’.” De bedoeling was dat de Spangensekade op twee plekken werd afgesloten: bij de Van Nellebrug en bij de Mathenesserbrug. Flyers werden uitgedeeld aan mensen die niet in de wijk woonden. Daarop staat in vier talen, waaronder Frans en Duits, dat ze vriendelijk wordt verzocht de wijk te verlaten en ergens anders proberen te ‘scoren’. Vanuit het Rotterdamse stadhuis wordt met ontsteltenis gereageerd op de blokkadeplannen. “Locoburgemeester Simons wilde er desnoods met de Mobiele Eenheid een einde aan maken”, blikt Verdoold terug. “Dat had die man beter niet kunnen zeggen, want elke televisieploeg uit Nederland, Duitsland en Frankrijk stond hier opnamen te maken.” De actie Op 28 juli vindt de actie plaats. Buurtbewoners zetten hekken neer op twee plekken in Spangen. Waterdicht is de afsluiting natuurlijk niet, maar ook de politie in de wijk is extra alert op mensen die niet in Rotterdam-West thuishoren. Verdoold pakt de megafoon. “We willen deze actie absoluut vredelievend houden. De Fransman die tóch doorrijdt… mensen laat maar gaan. Er is genoeg politie in de wijk. Die worden wel aangepakt.” Na afloop van de actie gaan de Spangenaren rustig naar huis, is de afsluitende tekst van de reportage. Maar was dat wel zo? Nee. Diezelfde avond gaan ze weer naar buiten. Ze zoeken in de buurt naar auto’s met een Frans kenteken. En als die wordt gevonden dan gaat die kentekenplaat mee, of de bestuurder er nou nog in de auto zit of niet. Kentekens De buurtbewoners verzamelen de kentekenplaten en leveren ze na een paar weken af bij burgemeester Peper. Nou ja, overhandigd. Peper krijgt de ton met handtekeningen voor de voeten gegooid. De beelden gaan de hele wereld over. “Toen konden bepaalde dingen plotseling wel”, zegt deelraadsvoorzitter Harreman van destijds. “Het versneld slopen van een drugspand was eerst onmogelijk. Maar na dat soort heftige acties van bewoners bleek ineens dat het wel allemaal kon.” De gevolgen De politie is bepaald blij met de initiatieven van de bewoners, maar samen met operatie Victor zorgen ze er wel voor dat de ergste drugsproblemen afnemen in een deel van Spangen. Na Operatie Victor, die vooral de gevolgen aanpakte, komt in 1998 operatie Alijda. Nu maakt de politie vooral jacht op pandjesbazen en illegale onderhuur. Ook worden drugsdealers kaalgeplukt. In de eerste twee jaar levert dat zo’n zeven miljoen gulden op.